شاید این مطالب برایتان مفید باشد

چگونه یک مجموعه هنری شخصی بسازیم؟

18 ساعت پیش

جستجوی معنا در آثار هنری

2 روز پیش

هنر نقاشی پنجره‌ای رو به روح انسان

3 روز پیش

هنر سوررئالیسم

مقدمه: فراتر از واقعیت

سوررئالیسم (Surrealism)، جنبش هنری و فرهنگی تأثیرگذاری بود که در دهه ۱۹۲۰ در پاریس و پس از فروپاشی دادائیسم ظهور کرد. این جنبش با هدف انقلابی خود، به دنبال “واقعیت برتر” (Surreality) بود؛ وضعیتی که در آن تضادهای ظاهری میان خواب و بیداری، واقعیت و خیال، و منطق و غیرمنطق حل شوند و در یک حقیقت مطلق و شگفت‌انگیز ادغام گردند. سوررئالیسم، نه در پی بازسازی جهان، بلکه در پی آزاد کردن قوای پنهان ذهن بود.

خاستگاه فکری: تأثیر فروید و دادائیسم

سوررئالیسم از لحاظ فکری عمیقاً ریشه‌دار بود و بنیان‌گذاران آن (مانند آندره برتون شاعر)، با آگاهی کامل از فلسفه و روان‌شناسی، آن را پایه‌گذاری کردند.

روانکاوی و ضمیر ناخودآگاه

مهم‌ترین خاستگاه فکری سوررئالیسم، نظریه‌های زیگموند فروید در مورد روانکاوی و ضمیر ناخودآگاه بود. فروید، رؤیاها را “جاده شاهی” برای رسیدن به امیال و ترس‌های سرکوب‌شده ذهن می‌دانست. سوررئالیست‌ها با پذیرش این دیدگاه، به دنبال روش‌هایی بودند تا این محتویات قدرتمند، خام و فیلترنشده را از ضمیر ناخودآگاه خارج کرده و به سطح آگاهی بیاورند و به این ترتیب، هنر را از قید عقل و منطق رها سازند.

نفی منطق دادائیستی

سوررئالیسم، میراث‌دار نفی رادیکال و پوچ‌گرایانه دادائیسم نسبت به عقلانیت بود (دادائیست‌ها، عقل را عامل جنگ جهانی اول می‌دانستند). با این حال، سوررئالیسم به جای ویرانگری، به سمت ساختن و اکتشاف گرایش یافت. آن‌ها ابزارهای دادا را برای نفی منطق به کار بردند، اما برای آشکار کردن یک واقعیت درونی غنی‌تر.

تکنیک‌های دسترسی به رویا

هنرمندان سوررئالیست برای دسترسی به محتویات ضمیر ناخودآگاه، تکنیک‌های خاصی را ابداع کردند که روند معمول خلق اثر را زیر پا می‌گذاشت.

نگارش خودکار (Automatic Writing)

مهم‌ترین تکنیک، خودکاری (Automatism) یا “نوشتار/نقاشی بدون کنترل آگاهانه” بود. هنرمند سعی می‌کرد در حالتی نیمه‌خواب، بدون فکر کردن به محتوا، قلم را روی کاغذ حرکت دهد تا دستش مستقیماً توسط نیروهای ضمیر ناخودآگاه هدایت شود. این تکنیک برای رهایی از “سانسور” ذهنی و آشکار کردن تصاویر خام اولیه به کار می‌رفت.

تلفیق‌های غیرمنطقی و جابجایی‌ها

در نقاشی، این تکنیک خود را به صورت تلفیق اشیای متضاد و قرار دادن آن‌ها در یک محیط غیرمنتظره نشان می‌داد. سالوادور دالی با نقاشی‌هایش ، این تکنیک را به اوج رساند. ساعت‌های ذوب‌شده، فیل‌هایی با پاهای عنکبوتی و مناظر بیابانی، همه اشیای آشنایی هستند که در محیطی ناممکن قرار داده شده‌اند تا منطق زمان و مکان را در هم شکسته و حسی از رؤیا و اضطراب را القا کنند.

دو شیوه‌ی نقاشی سوررئال

با وجود اهداف یکسان، سوررئالیست‌ها از نظر سبکی به دو گروه اصلی تقسیم شدند:

سبک ورزشی یا نگاشتی (Veristic or Illusory Style)

این سبک، که توسط هنرمندانی چون سالوادور دالی، رنه ماگریت و پل دِلْوُو دنبال می‌شد، محتوای رؤیایی و غیرمنطقی را با تکنیک‌های نقاشی کاملاً آکادمیک و واقع‌گرایانه تصویر می‌کرد. جزئیات دقیق و نورپردازی واقع‌گرایانه، باعث می‌شدند که صحنه‌های غیرممکن به‌طرز آزاردهنده‌ای متقاعدکننده به نظر بیایند. ماگریت در این سبک، به جای تصاویر رؤیایی، بر بازی با زبان و منطق اشیا تأکید می‌کرد.

سبک خودکار یا آبستره (Automatic or Abstract Style)

هنرمندانی چون خوان میرو و آندره ماسون، نتایج فرآیند خودکاری را به شکلی آزادانه و اغلب آبستره به تصویر می‌کشیدند. آثار آن‌ها معمولاً دارای اشکال ارگانیک، خطوط متلاطم و رنگ‌های روشن هستند که بیشتر شبیه به نقاشی‌های کودکانه یا خط‌خطی‌های اولیه به نظر می‌رسند و بر بیان خالص و بی‌واسطه تأکید دارند.

نتیجه‌گیری: واقعیت برتر (Surreality)

سوررئالیسم، نه فقط یک جنبش هنری، بلکه یک فلسفه زندگی بود که تلاش کرد تا مرزهای تعریف‌شده واقعیت را گسترش دهد. این هنر، به ما آموخت که جهان درون، به همان اندازه جهان بیرون، واقعی و قدرتمند است و نادیده گرفتن نیروهای ناخودآگاه، منجر به خشونت و محدودیت می‌شود. سوررئالیسم با ادغام رویا و واقعیت، به دنبال یافتن یک حقیقت جامع‌تر بود و میراث آن، تأثیری ماندگار بر ادبیات، سینما، مد و تمام جنبه‌های فرهنگ مدرن گذاشته است.

تکنیک‌های نقاشی داوینچی

تحول هنر نقاشی از غارنشینی تا عصر دیجیتال

هنر مفهومی فراتر از شکل و رنگ

هنر رئالیسم

اپلیکیشن هایی برای ساخت سایت