شاید این مطالب برایتان مفید باشد

چگونه یک مجموعه هنری شخصی بسازیم؟

17 ساعت پیش

جستجوی معنا در آثار هنری

2 روز پیش

هنر نقاشی پنجره‌ای رو به روح انسان

3 روز پیش

کوبیسم شکستن فرم‌ها و بازسازی واقعیت

مقدمه: نگاهی از چندین زاویه

کوبیسم (Cubism) که توسط پابلو پیکاسو و ژرژ براک در اوایل قرن بیستم بنیان گذاشته شد، یکی از تأثیرگذارترین و انقلابی‌ترین جنبش‌های تاریخ هنر است. کوبیسم، به‌طور اساسی، مفاهیم سنتی فضاسازی و بازنمایی را که از دوران رنسانس بر هنر غرب حاکم بود، در هم شکست. هنرمندان کوبیست دیگر نخواستند یک شیء را از یک زاویه دید واحد ثبت کنند؛ بلکه سعی داشتند آن را از چندین دیدگاه مختلف و همزمان به نمایش بگذارند. این رویکرد، نه فقط یک تغییر بصری، بلکه یک بازسازی فکری از مفهوم واقعیت بود.

خاستگاه فکری: نفی رنسانس و جستجوی بُعد چهارم

کوبیسم، محصول تفکر عمیقی بود که به دنبال آزادی هنر از قید بازنمایی صرف بود.

تأثیر هنر بدوی (Primitivism)

یکی از جرقه‌های اولیه در شکل‌گیری کوبیسم، مطالعه هنر بدوی بود. پیکاسو به شدت تحت‌تأثیر ماسک‌ها و مجسمه‌های آفریقایی قرار گرفت. این آثار، با سادگی هندسی، قدرت بیان مستقیم و انتزاعی کردن چهره‌ها، هنرمندان را تشویق کردند تا از قوانین طبیعت‌گرایی آکادمیک فاصله بگیرند و فرم‌ها را به عناصر اساسی خود تقلیل دهند.

زمان به عنوان بُعد چهارم

کوبیسم در واقع تلاشی برای نمایش بُعد چهارم، یعنی زمان، در یک فضای دو بُعدی بود. وقتی ما در دنیای واقعی به یک شیء نگاه می‌کنیم، در طول زمان حرکت می‌کنیم و آن را از جهات مختلف می‌بینیم. کوبیسم، این فرآیند ذهنی و زمانی را با تراشیدن و در هم شکستن فرم‌ها و نمایش آن‌ها به صورت همزمان بر روی بوم تقلید کرد.

دو مرحله کوبیسم: تحلیل و ترکیب

جنبش کوبیسم را می‌توان به دو فاز اصلی تقسیم کرد که هر کدام زبان بصری متمایزی دارند:

کوبیسم تحلیلی (Analytical Cubism) – (۱۹۰۷-۱۹۱۲)

این مرحله، که خالص‌ترین و سخت‌ترین شکل کوبیسم است، بر تجزیه و تحلیل دقیق شیء تمرکز دارد.

• ویژگی‌ها: هنرمندان، شیء را به هزاران وجه هندسی کوچک، تیز و شکسته تقسیم می‌کردند. رنگ در این دوره تقریباً به طور کامل حذف شد و محدود به قهوه‌ای‌ها، خاکستری‌ها و سیاه بود تا بر تحلیل فرم و ساختار، تمرکز شود. تشخیص شیء اصلی در این نقاشی‌ها بسیار دشوار است.

• هدف: نمایش تمامیت یک شیء از هر نظر، به‌جای تقلید از نور و سایه.

کوبیسم ترکیبی (Synthetic Cubism) – (۱۹۱۲-۱۹۱۴)

این مرحله، پاسخی بود به پیچیدگی شدید کوبیسم تحلیلی. هنرمندان به جای تجزیه، شروع به ترکیب (بازسازی) فرم‌های شیء با استفاده از عناصر بزرگ‌تر و رنگ‌های زنده‌تر کردند.

• ویژگی‌ها: اشکال ساده‌تر شدند. رنگ به نقاشی بازگشت. مهم‌تر از همه، کلاژ (Collage) یا فن چسباندن کاغذ و مواد خارجی به بوم، ابداع شد.

• هدف: خلق یک واقعیت جدید و ترکیبی بر روی سطح بوم که در عین سادگی، هویت اصلی شیء را حفظ می‌کرد.

ابزارهای بازسازی واقعیت

هنرمندان کوبیست برای اجرای دیدگاه خود از ابزارهای خاصی استفاده کردند که کاملاً انقلابی بودند.

کلاژ: ورود واقعیت به نقاشی

استفاده از کلاژ و Papiers Collés (چسباندن کاغذ)، مرز میان هنر و واقعیت را مخدوش کرد. هنرمندان با چسباندن بریده‌های روزنامه، کاغذ دیواری یا حتی بسته‌بندی سیگار، ماده واقعی را مستقیماً وارد نقاشی می‌کردند. این امر دو هدف داشت:

• اعلام اینکه نقاشی یک توهم نیست، بلکه یک شیء واقعی است.

• ایجاد تضاد بین قسمت‌های نقاشی‌شده (توهم) و قسمت‌های چسبانده‌شده (واقعیت).

پرسپکتیو متحرک

این تکنیک، ستون فقرات کوبیسم بود. هنرمندان با سطوح همپوشان و شفاف، این حس را ایجاد می‌کردند که گویی در حال چرخیدن به دور شیء هستید. به جای یک خط افق واحد، چندین سطح مسطح در یک طرح ادغام می‌شدند و فرم‌ها به‌جای فرورفتن در فضا، به سمت سطح بوم می‌آمدند.

نتیجه‌گیری: میراث فکری کوبیسم

کوبیسم صرفاً یک سبک نقاشی نبود؛ بلکه یک روش نگریستن به جهان بود. این جنبش، هنر را از قید پرسپکتیو تک‌نقطه‌ای رها کرد و ثابت نمود که واقعیت را می‌توان به روش‌های بی‌شمار و همزمان بازنمایی کرد. میراث فکری کوبیسم، راه را برای تمام جنبش‌های انتزاعی قرن بیستم، از فوتوریسم تا ساختارگرایی، هموار کرد و مهم‌ترین درس آن این است: برای درک کامل یک چیز، باید آن را از تمام زوایا، به‌طور همزمان، مورد تجزیه و تحلیل قرار داد.